...روای گوید: عرض کرد ضلال چیست؟ فرمود: مگر سایه خود را در پرتو خورشید نمی بینی که چیزی هست و چیزی نیست (نظر به این که سیاهی روی زمین است چیزی هست، و نظر به این که ماده و ذاتیت ندارد چیزی نیست و مقصود عالم ارواح یا عالم مثال است) سپس از میان آنها پیغمبران را برانگیخت و ایشان را باقرار به خدای(عز و جل) دعوت کرد. این است معنی قول خدای(عز و جل): (اگر از آنها بپرسی چه کسی خلقشان کرده خواهند گفت خدا، 87 سوره 43) سپس آنها را باقرار پیغمبران دعوت کرد، بعضی اقرار کردند و برخی انکار ورزیدند. آنگاه به ولایت ما دعوتشان فرمود، به خدا هر که را که خدا دوست داشت به آن اقرار کرد و هر که را دشمن داشت انکار ورزید. و همین است معنی قول خدای تعالی: (آنها به آن چه قبلا تکذیب کرده بودند، ایمان نخواهند آورد، 101 سوره 7) سپس امام باقر(علیه السلام) فرمود: تکذیب در آنجا واقع شد (یعنی کسانی که اکنون تکذیب ولایت می کنند، ابتدا در عالم ارواح و مثال تکذیب کرده اند).
(رسول خدا نخستین کسی بود که پاسخ داد و به ربوبیت خدای(عز و جل) اقرار نمود)
....
اصول کافی باب دیگری از باب طینت مومن و کافر
کتاب ایمان و کفر
باب دیگری از باب طینت مومن و کافر
مـُحـَمَّدُ بـْنُ یـَحـْیـَی عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ دَاوُدَ الْعِجْلِیِّ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ حـُمْرَانَ
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ(علیه السلام) قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی حَیْثُ خَلَقَ الْخَلْقَ خَلَقَ مَاءً عَذْباً وَ مـَاءً مـَالِحاً أُجَاجاً فَامْتَزَجَ الْمَاءَانِ فَأَخَذَ طِیناً مِنْ أَدِیمِ الْأَرْضِ فَعَرَکَهُ عَرْکاً شَدِیداً فَقَالَ لِأَصـْحـَابِ الْیـَمـِیـنِ وَ هـُمْ کـَالذَّرِّ یَدِبُّونَ إِلَی الْجَنَّةِ بِسَلَامٍ وَ قَالَ لِأَصْحَابِ الشِّمَالِ إِلَی النَّارِ وَ لَا أُبَالِی ثُمَّ قَالَ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلی شَهِدْنا أَنْ تَقُولُوا یَوْمَ الْقِیامَةِ إِنّا کـُنـّا عَنْ هذا غافِلِینَ ثُمَّ أَخَذَ الْمِیثَاقَ عَلَی النَّبِیِّینَ فَقَالَ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ وَ أَنَّ هَذَا مُحَمَّدٌ رَسـُولِی وَ أَنَّ هـَذَا عـَلِیٌّ أَمـِیرُ الْمُؤْمِنِینَ قَالُوا بَلَی فَثَبَتَتْ لَهُمُ النُّبُوَّةُ وَ أَخَذَ الْمِیثَاقَ عـَلَی أُولِی الْعَزْمِ أَنَّنِی رَبُّکُمْ وَ مُحَمَّدٌ رَسُولِی وَ عَلِیٌّ أَمِیرُْمِنِینَ وَ أَوْصِیَاؤُهُ مِنْ بَعْدِهِ وُلَاةُ أَمـْرِی وَ خُزَّانُ عِلْمِی(علیه السلام) وَ أَنَّ الْمَهْدِیَّ أَنْتَصِرُ بِهِ لِدِینِی وَ أُظْهِرُ بِهِ دَوْلَتِی وَ أَنْتَقِمُ بِهِ مِنْ أَعـْدَائِی وَ أُعـْبـَدُ بـِهِ طـَوْعاً وَ کَرْهاً قَالُوا أَقْرَرْنَا یَا رَبِّ وَ شَهِدْنَا وَ لَمْ یَجْحَدْ آدَمُ وَ لَمْ یُقِرَّ فَثَبَتَتِ الْعَزِیمَةُ لِهَؤُلَاءِ الْخَمْسَةِ فِی الْمَهْدِیِّ وَ لَمْ یَکُنْ لادَمَ عَزْمٌ عَلَی الْإِقْرَارِ بِهِ وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلی آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِیَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً قَالَ إِنَّمَا هُوَ فَتَرَکَ ثـُمَّ أَمـَرَ نـَاراً فَأُجِّجَتْ فَقَالَ لِأَصْحَابِ الشِّمَالِ ادْخُلُوهَا فَهَابُوهَا وَ قَالَ لِأَصْحَابِ الْیَمِینِ ادْخـُلُوهـَا فـَدَخـَلُوهـَا فـَکـَانـَتْ عَلَیْهِمْ بَرْداً وَ سَلَاماً فَقَالَ أَصْحَابُ الشِّمَالِ یَا رَبِّ أَقِلْنَا فَقَالَ قَدْ أَقَلْتُکُمُ اذْهَبُوا فَادْخُلُوا فَهَابُوهَا فَثَمَّ ثَبَتَتِ الطَّاعَةُ وَ الْوَلَایَةُ وَ الْمَعْصِیَةُ
امام باقر(علیه السلام) فرمود: همانان خدای تبارک و تعالی چون خواست مخلوق را بیافریند، نخست آبی گوارا و آبی شور و تلخ آفرید، و آن دو آب به هم آمیختند، سپس خاکی از صفحه زمین بر گرفت و آن را بشدت مالش داد، آنگاه به اصحاب یمین که مانند مورچه می جنبیدند، فرمود: با سلامت به سوی بهشت و به اصحاب شمال فرمود به سوی دوزخ و باکی هم ندارم، سپس فرمود: (مگر من پروردگار شما نیستم؟ گفتند: چرا گواهی دهیم، تا در روز قیامت نگویند: ما از این بی خبری بودیم
).
سپس از پیغمبران پیمان گرفت و فرمود: مگر من پروردگار شما نیستم؟ و این محمد رسول من نیست و این علی امیر مؤمنان نمی باشد؟ گفتند: چرا پس نبوت آنها پا برجا شد، و از پیغمبران اولوالعزم پیمان گرفت که من پروردگار شمایم و محمد رسولم و علی امیر مؤمنان و اوصیاء بعد از او، والیان امر من و خزانه داران علم من و این که مهدی کسی است که به وسیله او دینم را نصرت دهم و دولتم را آشکار کنم و از دشمنانم انتقام گیرم و به وسیله او خواهی نخواهی عبادت شوم. گفتند: پروردگارا! اقرار کردیم و گواهی دادیم، ولی آدم نه انکار کرد و نه اقرار نمود، پس مقام اولوالعزمی برای آن پنج تن از جهت مهدی ثابت شد و برای آدم عزمی برای اقرار به آن یافت نشد (از این رو از پیغمبران اولوالعزم خارج گشت) این است گفتار خدای(عز و جل): (و هر آینه از پیش با آدم مهدی کردیم، او فراموش کرد و برایش تصمیمی نیافتیم 116 سوره 20) فرمود: مقصود از (نسی) در اینجا (ترک) است (زیرا فراموشی بر پیغمبران روا نیست).
سپس به آتشی دستور فرمود تا بر افروخت و به اصحاب شمال فرمود: به آن در آئید، ایشان ترسیدند و به اصحاب یمین فرمود: در آئید، آنها وارد شدند، آتش بر آنها سرد و سلامت شد، آنگاه اصحاب شمال گفتند: پروردگارا! از مادر گذر و تجدید کن، فرمود: تجدید کردم، بروید و داخل شوید، باز ترسیدند. در آنجا اطاعت و ولایت و معصیت ثابت گشت.
مـُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ حَبِیبٍ السِّجِسْتَانِیِّ قَالَ
سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ(علیه السلام) یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَخْرَجَ ذُرِّیَّةَ آدَمَ(علیه السلام) مِنْ ظَهْرِهِ لِیَأْخُذَ عَلَیْهِمُ الْمِیثَاقَ بِالرُّبُوبِیَّةِ لَهُ وَ بِالنُّبُوَّةِ لِکُلِّ نـَبِیٍّ فَکَانَ أَوَّلَ مَنْ أَخَذَ لَهُ عَلَیْهِمُ الْمِیثَاقَ بِنُبُوَّتِهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله وسلم) ثُمَّ قَالَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ لادَمَ انْظُرْ مَا ذَا تَرَی قَالَ فَنَظَرَ آدَمُ(علیه السلام) إِلَی ذُرِّیَّتِهِ وَ هُمْ ذَرٌّ قَدْ مَلَئُوا السَّمَاءَ قَالَ آدَمُ(علیه السلام) یـَا رَبِّ مـَا أَکـْثَرَ ذُرِّیَّتِی وَ لِأَمْرٍ مَا خَلَقْتَهُمْ فَمَا تُرِیدُ مِنْهُمْ بِأَخْذِکَ الْمِیثَاقَ عَلَیْهِمْ قـَالَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ یـَعـْبـُدُونـَنـِی لَا یـُشـْرِکـُونَ بـِی شـَیـْئاً وَ یـُؤْمـِنـُونَ بـِرُسـُلِی وَ یـَتَّبِعُونَهُمْ قَالَ آدَمُ(علیه السلام) یَا رَبِّ فَمَا لِی أَرَی بَعْضَ الذَّرِّ أَعْظَمَ مِنْ بَعْضٍ وَ بَعْضَهُمْ لَهُ نُورٌ کـَثـِیـرٌ وَ بـَعـْضـَهـُمْ لَهُ نـُورٌ قَلِیلٌ وَ بَعْضَهُمْ لَیْسَ لَهُ نُورٌ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ کَذَلِکَ خـَلَقـْتـُهـُمْ لِأَبْلُوَهُمْ فِی کُلِّ حَالَاتِهِمْ قَالَ آدَمُ(علیه السلام) یَا رَبِّ فَتَأْذَنُ لِی فِی الْکَلَامِ فَأَتَکَلَّمَ قـَالَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جَلَّ تَکَلَّمْ فَإِنَّ رُوحَکَ مِنْ رُوحِی وَ طَبِیعَتَکَ [ مِنْ ] خِلَافِ کَیْنُونَتِی قَالَ آدَمُ یـَا رَبِّ فَلَوْ کُنْتَ خَلَقْتَهُمْ عَلَی مِثَالٍ وَاحِدٍ وَ قَدْرٍ وَاحِدٍ وَ طَبِیعَةٍ وَاحِدَةٍ وَ جِبِلَّةٍ وَاحِدَةً وَ أَلْوَانٍ وَاحِدَةٍ وَ أَعْمَارٍ وَاحِدَةٍ وَ أَرْزَاقٍ سَوَاءٍ لَمْ یَبْغِ بَعْضُهُمْ عَلَی بَعْضٍ وَ لَمْ یَکُنْ بَیْنَهُمْ تـَحـَاسـُدٌ وَ لَا تـَبـَاغـُضٌ وَ لَا اخـْتـِلَافٌ فِی شَیْءٍ مِنَ الْأَشْیَاءِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَا آدَمُ بـِرُوحـِی نـَطـَقـْتَ وَ بـِضَعْفِ طَبِیعَتِکَ تَکَلَّفْتَ مَا لَا عِلْمَ لَکَ بِهِ وَ أَنَا الْخَالِقُ الْعَالِمُ بـِعـِلْمـِی خـَالَفـْتُ بـَیـْنَ خـَلْقـِهـِمْ وَ بِمَشِیئَتِی یَمْضِی فِیهِمْ أَمْرِی وَ إِلَی تَدْبِیرِی وَ تـَقـْدِیـرِی صـَائِرُونَ لَا تَبْدِیلَ لِخَلْقِی إِنَّمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ لِیَعْبُدُونِ وَ خَلَقْتُ الْجَنَّةَ لِمَنْ أَطَاعَنِی وَ عَبَدَنِی مِنْهُمْ وَ اتَّبَعَ رُسُلِی وَ لَا أُبَالِی وَ خَلَقْتُ النَّارَ لِمَنْ کَفَرَ بـِی وَ عـَصـَانـِی وَ لَمْ یـَتَّبـِعْ رُسـُلِی وَ لَا أُبَالِی وَ خَلَقْتُکَ وَ خَلَقْتُ ذُرِّیَّتَکَ مِنْ غَیْرِ فـَاقـَةٍ بِی إِلَیْکَ وَ إِلَیْهِمْ وَ إِنَّمَا خَلَقْتُکَ وَ خَلَقْتُهُمْ لِأَبْلُوَکَ وَ أَبْلُوَهُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا فـِی دَارِ الدُّنـْیَا فِی حَیَاتِکُمْ وَ قَبْلَ مَمَاتِکُمْ فَلِذَلِکَ خَلَقْتُ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةَ وَ الْحَیَاةَ وَ الْمـَوْتَ وَ الطَّاعـَةَ وَ الْمَعْصِیَةَ وَ الْجَنَّةَ وَ النَّارَ وَ کَذَلِکَ أَرَدْتُ فِی تَقْدِیرِی وَ تَدْبِیرِی وَ بـِعـِلْمـِیَ النَّافِذِ فِیهِمْ خَالَفْتُ بَیْنَ صُوَرِهِمْ وَ أَجْسَامِهِمْ وَ أَلْوَانِهِمْ وَ أَعْمَارِهِمْ وَ أَرْزَاقِهِمْ وَ طـَاعـَتـِهـِمْ وَ مـَعـْصـِیـَتـِهـِمْ فـَجـَعـَلْتُ مـِنـْهـُمُ الشَّقِیَّ وَ السَّعِیدَ وَ الْبَصِیرَ وَ الْأَعْمَی وَ الْقَصِیرَ وَ الطَّوِیلَ وَ الْجَمِیلَ وَ الدَّمِیمَ وَ الْعَالِمَ وَ الْجَاهِلَ وَ الْغَنِیَّ وَ الْفَقِیرَ وَ الْمُطِیعَ وَ الْعَاصِیَ وَ الصَّحِیحَ وَ السَّقِیمَ وَ مَنْ بِهِ الزَّمَانَةُ وَ مَنْ لَا عَاهَةَ بِهِ فَیَنْظُرُ الصَّحِیحُ إِلَی الَّذِی بـِهِ الْعـَاهـَةُ فـَیـَحـْمـَدُنـِی عـَلَی عـَافـِیـَتـِهِ وَ یـَنـْظُرُ الَّذِی بِهِ الْعَاهَةُ إِلَی الصَّحِیحِ فَیَدْعُونِی وَ یَسْأَلُنِی أَنْ أُعَافِیَهُ وَ یَصْبِرُ عَلَی بَلَائِی فَأُثِیبُهُ جَزِیلَ عَطَائِی وَ یَنْظُرُ الْغَنِیُّ إِلَی الْفَقِیرِ فَیَحْمَدُنِی وَ یَشْکُرُنِی وَ یَنْظُرُ الْفَقِیرُ إِلَی الْغَنِیِّ فَیَدْعُونِی وَ یـَسـْأَلُنـِی وَ یـَنـْظـُرُ الْمـُؤْمـِنُ إِلَی الْکـَافـِرِ فـَیَحْمَدُنِی عَلَی مَا هَدَیْتُهُ فَلِذَلِکَ خَلَقْتُهُمْ لِأَبـْلُوَهـُمْ فـِی السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ فـِیمَا أُعَافِیهِمْ وَ فِیمَا أَبْتَلِیهِمْ وَ فِیمَا أُعْطِیهِمْ وَ فِیمَا أَمْنَعُهُمْ وَ أَنَا اللَّهُ الْمَلِکُ الْقَادِرُ وَ لِی أَنْ أَمْضِیَ جَمِیعَ مَا قَدَّرْتُ عَلَی مَا دَبَّرْتُ وَ لِی أَنْ أُغـَیِّرَ مـِنْ ذَلِکَ مـَا شِئْتُ إِلَی مَا شِئْتُ وَ أُقَدِّمَ مِنْ ذَلِکَ مَا أَخَّرْتُ وَ أُؤَخِّرَ مِنْ ذَلِکَ مَا قَدَّمْتُ وَ أَنَا اللَّهُ الْفَعَّالُ لِمَا أُرِیدُ لَا أُسْأَلُ عَمَّا أَفْعَلُ وَ أَنَا أَسْأَلُ خَلْقِی عَمَّا هُمْ فَاعِلُونَ
حبیب سجستانی گوید: شنیدم امام باقر(علیه السلام) فرمود: همانا خدای(عز و جل) چون ذریه آدم(علیه السلام) را از پشتش خارج ساخت، تا از آنها برای ربوبیت خود و نبوت هر پیغمبری پیمان گردد، نخستین کسی که درباره پیغمبری او از انبیاء پیمان گرفت، محمد بن عبدالله(صلی الله علیه و آله وسلم) بود، سپس خدای(عز و جل) به آدم(علیه السلام) فرمود: بنگر تا چه می بینی؟ آدم(علیه السلام) بذریه خود که چون موران بودند نگریست، دید آسمان را پر کرده اند.
عرضکرد: پروردگارا! چه ذریه زیادی دارم؟ اینها را برای چه خلق فرمودی؟ و از پیمان گرفتنشان چه منظوری داری؟ خدای(عز و جل) فرمود: تا مرا عبادت کنند و چیزی را شریک من نسازد و به پیغمبرانم ایمان آورند و از آنها پیروی کنند.
آدم(علیه السلام) عرض کرد: پروردگارا! چرا بعضی از اینها را بزرگ تر از بعضی دیگر می بینم؟ و چرا برخی نور زیادی دارند و برخی نور کم، و برخی بی نورند؟ خدای(عز و جل) فرمود: ایشان را این گونه آفریدم تا در تمام حالات امتحانشان کنم.
آدم(علیه السلام) عرض کرد: پروردگارا! به من اجازه می دهی سخن گویم؟
خدای(عز و جل) فرمود: سخن گوی که روح تو از روح من است (یعنی از روحی است که من آفریده ام و به خود نسبت داده ام) طبیعتت بر خلاف هستی من است (یعنی خلقت جسمانی و بدنیت با عوارض و طبایعش بر خلاف عالم مجردات است).
آدم عرض کرد: ایکاش همه آنها را یکسان و یک اندازه میآفریدی که دارای یک طبیعت و یک خلقت می بودند، و رنگ ها و عمرهایشان یک نواخت می بود، و از لحاظ ارزاق برابر می بودند، تا برخی بر برخی دیگر ستم نمی کردند و هیچ گونه حسد و کینه و اختلاف در میانشان پیدا نمی شد.
خدای(عز و جل) فرمود: ای آدم به وسیله روح من سخن گفتی و به سستی طبیعت خود را به زحمت انداختی نسبت به چیزی که در آن عالم نداری (یعنی اصل نیروی نطق و بیانت به وسیله روحی است که من به تو دادم و آن خیر است و اصلاح، ولی مضمون سخنت که عقیده به تساوی ذریه و نسلت می باشد، مقتضای اوهام و خیالاتی ست که از قوای جسمانیت سرچشمه می گیرد، از این رو بر خلاف حکمت و صلاح است) من خالق دانا هستم، از روی دانائیم خلقت آنها را مخالف یکدیگر ساختم، و فرمانم در میان آنها به سبب مشیتم جاری شود، و به سوی تدبیر و تقدیر من می گرایند، خلقت من دگرگونی نپذیرد، همانا من جن و انس را آفریدم تا عبادتم کنند و بهشت را آفریدم برای کسی که اطاعت و عبادتم کند، و از پیغمبرانم پیروی نماید و باک ندارم، و دوزخ را آفریدم برای کسی که به من کافر شود و نافرمانیم کند و از پیغمبرانم متابعت نکند و باک ندارم، و تو را و ذریه ات را آفریدم. بدون این که احتیاجی به شما داشته باشم، بلکه تو را و آنها را آفریدم تا آزمایشتان کنم که کدامین شما در زندگی و پیش از مردنتان نیکو کردارتر هستند.
از این جهت دنیا و آخرت و زندگی و مرگ و اطاعت و معصیت و بهشت و دوزخ را آفریدم و در تقدیر و تدبیر خود این گونه اراده کردم، به علم نافذی که نسبت به آنها دارم میان صورت ها و پیکرها و رنگ ها و عمرها و روزی ها و اطاعت و معصیتشان تفاوت و اختلاف انداختم، آنها را بشقی و سعید، بینا و کور، کوتاه و بلند، با جمال و پست، دانا و نادان، توانگر و مستمند، فرمانبر و نافرمان، سالم و بیمار، زمین گیر و بی آفت تقسیم نمودم تا (هر کس را به قدر استعدادش تکلیف کنم و به قدر اطاعتش پاداش دهم و دسته ای مشاغل سخت و مشکل را عهده دار شوند و نوع انسان باقی ماند و تا) سالم بنا تندرست بنگرد و مرا به سبب عافیتش شکر گزارد و نا تندرست به سالم بنگرد و دعا کند و از من بخواهد تا او را عافیت بخشم، و بر بلاء من صبر کند تا از عطاء جزیل خود به او ثواب دهم، و توانگر به فقیر بنگرد و سپاس و شکر من به جا آورد، و فقیر به توانگر بنگرد و دعا کند و از من بخواهد، و مؤمن به کافر بنگرد و برای آن که هدایتش کرده ام سپاسگزاری من کند.
از این جهت آنها را آفریدم تا در خوشی و ناخوشی و عافیت و گرفتاری و عطاء و منعم آنها را آزمایش کنم، منم خداوند مالک توانا. من حق دارم همه آن چه را مقدر کرده ام، طبق تدبیر مجری سازم، و حق دارم آن چه را خواهم به نحوی که خواهم، تغییر دهم و بعضی از آن چه را مؤخر داشته ام مقدم دارم و برخی را که مقدم داشته مؤخر کنم. منم خدائی که هر چه اراده کنم انجام دهم و از آن چه کنم بازخواست نشوم، و من مخلوقم را از آن چه کنند باز خواست نمایم (زیرا خدای سبحانه و تعالی از لحاظ ذات و صفات کامل و نسبت به هر چه خواهد و کند عادل و عالمست و مصالح نهانی و دقیقی را که عقول مخلوقش به آن نرسد، می داند و ملاحظه می کند، از این رو بازخواست و حساب کشیدن از او معنی ندارد، ولی مخلوق هر که باشد، در کردار و رفتارش خوب و بد و زشت و زیبا یافت می شود پس باید مورد بازخواست و حساب کشی قرار گیرد).
مـُحـَمَّدُ بـْنُ یـَحـْیـَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ عـَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجُعْفِیِّ وَ عُقْبَةَ جَمِیعاً
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ(علیه السلام) قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ الْخَلْقَ فَخَلَقَ مَنْ أَحَبَّ مِمَّا أَحَبَّ وَ کَانَ مَا أَحَبَّ أَنْ خَلَقَهُ مِنْ طِینَةِ الْجَنَّةِ وَ خَلَقَ مَنْ أَبْغَضَ مِمَّا أَبـْغـَضَ وَ کـَانَ مـَا أَبـْغـَضَ أَنْ خَلَقَهُ مِنْ طِینَةِ النَّارِ ثُمَّ بَعَثَهُمْ فِی الظِّلَالِ فَقُلْتُ وَ أَیُّ شـَیْءٍ الظِّلَالُ فـَقـَالَ أَ لَمْ تـَرَ إِلَی ظـِلِّکَ فـِی الشَّمْسِ شَیْئاً وَ لَیْسَ بِشَیْءٍ ثُمَّ بَعَثَ مـِنـْهـُمُ النَّبـِیِّیـنَ فـَدَعـَوْهُمْ إِلَی الْإِقْرَارِ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ زَّ وَ جَلَّ وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خـَلَقـَهـُمْ لَیَقُولُنَّ اللّهُ ثُمَّ دَعَوْهُمْ إِلَی الْإِقْرَارِ بِالنَّبِیِّینَ فَأَقَرَّ بَعْضُهُمْ وَ أَنْکَرَ بَعْضٌ ثـُمَّ دَعـَوْهـُمْ إِلَی وَلَایـَتـِنـَا فـَأَقَرَّ بِهَا وَ اللَّهِ مَنْ أَحَبَّ وَ أَنْکَرَهَا مَنْ أَبْغَضَ وَ هُوَ قَوْلُهُ فَما کانُوا لِیُؤْمِنُوا بِما کَذَّبُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ(علیه السلام) کَانَ التَّکْذِیبُ ثَمَّ
امام محمد باقر(علیه السلام) فرمود: همانا خدای(عز و جل) مخلوق را آفرید و هر که را دوست داشت، از آن چه دوست داشت آفرید، و آن چه را دوست داشت این بود که: از طینت بهشتی آفرید و هر که را دشمن داشت از آن چه نزدش مبغوض بود آفرید، و آن چه نزدش مبغوض بود، این بود که خلقتش را از طینت دوزخی ساخت، سپس آنها را در ضلال بر انگیخت.
روای گوید: عرض کرد ضلال چیست؟ فرمود: مگر سایه خود را در پرتو خورشید نمی بینی که چیزی هست و چیزی نیست (نظر به این که سیاهی روی زمین است چیزی هست، و نظر به این که ماده و ذاتیت ندارد چیزی نیست و مقصود عالم ارواح یا عالم مثال است) سپس از میان آنها پیغمبران را برانگیخت و ایشان را باقرار به خدای(عز و جل) دعوت کرد. این است معنی قول خدای(عز و جل): (اگر از آنها بپرسی چه کسی خلقشان کرده خواهند گفت خدا، 87 سوره 43) سپس آنها را باقرار پیغمبران دعوت کرد، بعضی اقرار کردند و برخی انکار ورزیدند. آنگاه به ولایت ما دعوتشان فرمود، به خدا هر که را که خدا دوست داشت به آن اقرار کرد و هر که را دشمن داشت انکار ورزید. و همین است معنی قول خدای تعالی: (آنها به آن چه قبلا تکذیب کرده بودند، ایمان نخواهند آورد، 101 سوره 7) سپس امام باقر(علیه السلام) فرمود: تکذیب در آنجا واقع شد (یعنی کسانی که اکنون تکذیب ولایت می کنند، ابتدا در عالم ارواح و مثال تکذیب کرده اند).
(رسول خدا نخستین کسی بود که پاسخ داد و به ربوبیت خدای(عز و جل) اقرار نمود)
---
اصول کافی باب دیگری از باب طینت مومن و کافر
کتاب ایمان و کفر www.mobinmobile.com
