آیت الله هاشمی رفسنجانی سرانجام پس از عمری مجاهدت، در سالروز قیام 19 دی مردم قم و شب شهادت "امیرکبیر" بزرگ مرد تاریخ ایران و در سن 82 سالگی بر اثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت.
کد خبر: ۲۹۸۲۷۹
تاریخ: ۲۱ دی ۱۳۹۵ - ۲۲:۱۶
آیت الله هاشمی رفسنجانی در گذر زماناکبر هاشمی رفسنجانی در سوم شهریور ماه سال 1313ه.ش (برابر با 4 آگوست 1934) در روستای بهرمان شهرستان رفسنجان و در خانواده‌ای نسبتاً ثروتمند به دنیا آمد. او یکی از 9 فرزند میرزاعلی هاشمی بهرمانی و ماه‌ بی‌بی صفریان است.
ایشان تحصیل را، از سن 5 سالگی در مکتب خانه ای در نوق آغاز نمود. در سن 14 سالگی به قم رفت و به تحصیل علوم دینی پرداخت و به درجه اجتهاد نائل شد. اساتید وی در حوزه علمیه قم آیات عظام سید حسین طباطبایی بروجردی، امام خمینی (ره)، سید محمد محقق داماد، محمدرضا گلپایگانی، سید محمد کاظم شریعتمداری، عبدالکریم حائری یزدی، شهاب ‌الدین نجفی مرعشی، محمد حسین طباطبائی و حسینعلی منتظری بوده‌ اند.
حجه الاسلام هاشمی در سال 1337 با عفت مرعشی که دختری از خانواده روحانی و از نوادگان سید محمد کاظم طباطبایی یزدی است، ازدواج نمود. ثمره این ازدواج 5 فرزند به ترتیب و به نامهای فاطمه، محسن، فائزه، مهدی و یاسر است.
 
مبارزی انقلابی بر علیه رژیم پهلوی 
وی در قم تحت تاثیر تعلیمات امام خمینی (ره) به سیاست روی آورد و به مخالفت با حکومت محمد رضا شاه پهلوی و انقلاب سفید او پرداخت. با تبعید امام، نقش حجه الاسلام هاشمی در مبارزه با شاه و نمایندگی امام در داخل کشور پررنگ ‌تر شد. با وجود نگرش ضد غربی انقلابیون، او سفرهای زیادی از ژاپن در شرق تا 20 ایالت از ایالات متحده در غرب کرد.
حجه الاسلام  هاشمی رفسنجانی در دوران پیش از انقلاب و در طول نهضت امام خمینی(ره) به‌صورت یک عضو فعال در صحنه حضور داشت که یکی از نمونه‌های بارز آن حرکتی بود که به‌همراه دیگر علما در اعتراض به زندانی شدن امام انجام داد. وی در همین مقطع همراه آیت الله ربانی شیرازی، دستگیر و روانه زندان شد. پس از ترور منصور هم توسط گروه مؤتلفه، در اواخر سال 1343 و نیز سال 1346 دستگیر شد. حجه الاسلام هاشمی در مجموع 7 بار و به‌مدت 4 سال و 5 ماه در زندان‌های رژیم پهلوی شکنجه و زندانی شد.
 
تشکیل جامعه روحانیت مبارز
از جمله فعالیت های سیاسی وی در دوران پهلوی، حرکت هدفمند وی در راه نهضت بود. یکی از این حرکت ها که دارای آثار بسیار مثبت بود، تشکیل شبکه ای از روحانیون وفادار به اندیشه های امام بود به نام «روحانیت مبارز». این تشکل که در اواسط سال 1356 تشکیل شد از اعضایی همچون شهید بهشتی، استاد مطهری، شهید مفتح، شهید باهنر، حجه الاسلام هاشمی رفسنجانی، آیت الله مهدوی کنی، آیت الله خسروشاهی، عبدالمجید ایروانی، حجت الاسلام ناطق نوری، معادی خواه، شجونی، مهدی کروبی، هادی غفاری و... در آن حضور داشتند. 
فعالیت های سیاسی حجه الاسلام هاشمی رفسنجانی در دوران نهضت باعث شده بود تا امام خمینی (ره) وی را به عنوان یکی از افراد مورد اعتماد خود قرار دهد و از وی به عنوان یکی از اعضای شورای انقلاب در کنار بزرگان دیگری همچون شهیدبهشتی، شهیدمطهری، شهید باهنر و رهبر معظم انقلاب استفاده کند. اگرچه در بعد فردی عمده فعالیت مبارزاتی وی پیش از انقلاب را سخنرانی‌های مختلف و کارهای انتشاراتی تشکیل می‌دادند ولی امام در دوران تبعید، نقش مدیر مالی مبارزات انقلاب و نیز ارتباط با سایر گروه‌های انقلابی را نیز بر عهده وی گذاشته بود. 
 
آیت الله هاشمی رفسنجانی در گذر زمان
مجاهدی صبور در دوران پس از پیروزی انقلاب
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 57 هاشمی رفسنجانی نقش بسیار مهمتری در حرکت انقلابی مردم ایفا کرد. عضویت در حزب جمهوری اسلامی، سرپرستی وزارت کشور، ریاست مجلس شورای اسلامی،امام جمعه موقت تهران و جانشینی فرماندهی کل قوا از مهمترین مسئولیت های وی در دوران حیات حضرت امام خمینی(ره) بود. نقش آیت الله رفسنجانی در همه حوادث این دوران از جمله تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی، عزل بنی صدر، حکم عزل منتظری از قائم مقامی رهبری و ... نقشی برجسته و شاخص است.
رحلت حضرت امام خمینی (ره)، انقلاب را وارد یک مرحله تازه ای کرد. اولین مسأله و بحران، موضوع جانشینی حضرت امام(ره) بود. در این مقطع آیت الله هاشمی رفسنجانی با اشارات و نقل قول های مستندی که از حضرت امام (ره) نقل کردند نقشی ویژه در عبور از این مرحله تاریخی ایفا کردند.
ریاست جمهوری،ریاست شورای عالی انقلاب فرهنگی، نیابت ریاست مجلس خبرگان،ریاست مجلس خبرگان، ریاست مجمع تشخیص مصلحت از دیگر مسئولیت های آیت الله هاشمی رفسنجانی در دوران زعامت حضرت آیت الله خامنه ای است. وی در دوران سازندگی با بسیج امکانات، دوران پر افتخاری را در عرصه سازندگی کشور ایفا کرد که به سردار سازندگی شهرت یافت. در پایان این دوران بود که مقام معظم رهبری فرمودند: "هیچ کس برای من هاشمی نمی شود".
اگرچه آیت الله هاشمی رفسنجانی بعد از ریاست جمهوری تلاش  ناموفقی در ادامه خدمت به عنوان نماینده مجلس و رئیس جمهوری داشت، ولیکن همواره به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت و عضو مجلس خبرگان رهبری حضوری فعال در عرصه مدیریت کشور داشت.
 رابطه صمیمی و عاشقانه این دو یار دیرین علیرغم شیطنت خناسان هیچگاه خدشه دار نشد؛ به گونه ای که مقام معظم رهبری نیز در پیام تسلیتشان به آن اشاره کردند: " اختلاف نظرها و اجتهادهای متفاوت در برهه‌هائی از این دوران طولانی هرگز نتوانست پیوند رفاقتی را که سرآغاز آن در بین‌الحرمین کربلای معلّی بود به کلی بگسلد و وسوسه‌ی خناسانی که در سالهای اخیر با شدّت و جدیت در پی بهره‌برداری از این تفاوتهای نظری بودند، نتوانست در محبت شخصی عمیق او نسبت به این حقیر خلل وارد آورد".
 
نقش آیت الله هاشمی در همبستگی دنیای اسلام
آیت الله هاشمی رفسنجانی در تحکیم وحدت اسلامی نیز نقش بسیار پرنگی را ایفا کرد و سعی زیادی داشت تا مقامات کشورهای مختلف اسلامی را از اختلافات و تفاوت های دینی به سمت وحدت اسلامی ترغیب نماید.  این مهم در پیام برخی مقامات دولتی کشورهای اسلامی که به مناسبت رحلت ایشان صادر کردنده اند، نیز اشاره شده است.
نواز شریف، نخست وزیر پاکستان با ارسال پیامی ضمن تسلیت درگذشت ایشان اظهار داشت: "آیت الله رفسنجانی نه تنها یک چهره تاثیر گذار و ارزشمند در ایران بود، بلکه به عنوان نمادی از تلاش های صلح جویانه در سطح بین المللی نیز شناخته شده بود."
«عبدالعزیز بوتفلیقه» رئیس جمهور الجزایر بعد از تسلیت درگذشت مرحوم رفسنجانی اعلام کرد: تاریخ بر مواضع شجاعانه و نقش چشمگیر وی در راه حفظ همبستگی امت اسلامی که موجب تقویت استحکام و جایگاه آن در نزد ملت ها و موجب رفاه و شکوفایی مسلمانان است، شهادت خواهد داد.
مسئولان و اندیشمندان افغانستانی نیز ضمن ابراز همدردی با ملت ایران اذعان داشتند که نقش هاشمی رفسنجانی در وحدت دنیای اسلام کم نظیر بوده است. استاد «محمد محقق» رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان که به مناسبت درگذشت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران پیامی صادر کرده است می نویسد: بدون شک فقدان اسفبار این مرد بزرگ دین وسیاست ضایعه جبران نا پذیر و خلأ عظیم براى منطقه و جهان اسلام می‌باشد.
هاشمی رفسنجانی را می توان به حق یکی از شخصیت های تاثیر گزار در وحدت و همسویی جهان اسلام دانست. بخشی از سخنان ایشان در مراسم افتتاحیه بیست و سومین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی درتهران گویای این تفکر است: "جهان اسلام با مجموع 60 کشور مستقل و یک میلیارد و 600 میلیون نفر جمعیت و همچنین با داشتن موقعیت های اقتصادی خوب و مکتب انسان ساز اسلام، باید بیشتر از همیشه در جهت وحدت گام بردارد و به قدرت واقعی خود برسد. اختلاف، تشتت و جدال نادرست به همراه اتلاف منابع و فرصت های موجود، از زیان های همراهی نکردن ملت های مسلمان با یکدیگر است. اختلافات فقهی نیز اگر در بحث ها و بررسی ها به نزاع نکشد قطعاً همدلی و پیشرفت جهان اسلام را دربرخواهد داشت. اختلافات فقهی مختص علوم فقهی و اجتهاد است و مسئولیت حل آن بر عهده علما، فقها و مدارس دینی است."
مراسم تشیع پیکر آیت الله هاشمی، نماد همبستگی ملی در ایران
آیت الله هاشمی رفسنجانی سرانجام پس از عمری مجاهدت، در سالروز قیام 19 دی مردم قم و شب شهادت "امیرکبیر" بزرگ مرد تاریخ ایران و در سن 82 سالگی بر اثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت. 
مراسم تشییع و تدفین یار دیرین امام و هبری نیز نمادی از وحدت و انسجام ملی شد و نشان داد که مردم ایران از هر دسته و گروهی نسبت به خدمتگذاران نظام و مردم عشق می ورزند و در این موضوع هیچ اختلافی با هم ندارند.
بی بی سی علیرغم تلاش برای حفظ خط خبری مغرضانه خود، از حضور گسترده مردم و طیف های سیاسی مختلف در مراسم بدرقه آیت الله هاشمی رفسنجانی خبر داد.  به گزارش خبرگزاری مهر، «بی بی سی» در بازتاب مراسم تشییع پیکر آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی، اگرچه همچنان جهت گیری مغرضانه خود را برای ارائه تصویری دروغین از دودستگی ایران اسلامی حفظ کرده بود، ولی نتوانست چشم خود را به روی حضور مردم و مسئولینی ببندد که فراتر از هر گونه وابستگی سیاسی برای بدرقه یار دیرین امام خمینی (ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی و آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، به دانشگاه تهران آمده بودند.
این رسانه غربی نتوانست از اذعان به این حقیقت طفره برود که همه طیف های سیاسی ایران جدا از اختلاف نظرهای موجود، آیت الله رفسنجانی را عضوی از خود و یکی از استوانه های انقلاب اسلامی می دانند.